บทความนี้น่าจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งกับกลุ่มคนที่สนใจจะดูแลและอยากทำความเข้าใจในเรื่องของสุขภาพรวมถึงกิจกรรมทางกายการใช้ชีวิตประจำวันหรือการคิดโปรแกรมการออกกำลังกายนั้นล้วนแต่ต้องมีความรู้และความเข้าใจพื้นฐานของสมรรถภาพทางกายก่อนว่าสมรรถภาพทางกายหรือทางกลไกนั้นประกอบไปดด้วยอะไรบ่างแล้วนำความรู้เหล่านี้ที่ได้ไปปรับใช้กับการออกแบบตารางการฝึกหรือการพัฒนากิจกรรมทางกายในชีวิตประจำวันได้ จริงๆแล้วคำว่าสมรรถภาพทางกายและสมรรถภาพทางกลไกนั้นความหมายค่อนข้างจะละเอียดและเข้าใจยากแต่ผมจะพยายามอธิบายความหมายเบื่องต้นแบบสั้นให้เข้าใจง่ายๆเพื่อนำไปต่อยอดกับความรู้อื่นๆดังนี้
สมรรถภาพทางกายหมายถึง
สมรรถภาพทางกาย (Physical Fitness) คือความสามารถของระบบต่างๆของร่างกายในการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล บุคคลที่มีสมรรถภาพทางกายที่ดีนั้นจะสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างกระฉับกระเฉงโดยไม่เหนื่อยล้าจนเกินไปและยังมีพลังงานสำรองมากพอสำหรับกิจกรรมนันทนาการหรือกรณีฉุกเฉินต่างๆ
สมรรถภาพทางกายเพื่อสุขภาพ (Health – Related Physical Fitness)
- องค์ประกอบของร่างกาย (Body Composition) ในร่างกายของมนุษย์จะประกอบไปด้วยกล้ามเนื้อ กระดูก ไขมันและอื่นๆอีกมากมาย
- ความอดทนของระบบไหลเวียนโลหิต (Cardio Respiratory Endurance) สมรรถนะของระบบไหลเวียนเลือดและระบบหายใจในการลำเลียงออกซิเจนไปยังเซลล์กล้ามเนื้อทำให้ร่างกายสามารถยืนหยัดที่จะทำงานหรือออกกำลังกายที่ใช้กล้ามเนื้อมัดใหญ่เป็นระยะยาวนานได้
- ความอ่อนตัว (Flexibility) คือการเคลื่อนไหวสูงสุดเท่าที่ทำได้ของกล้ามเนื้อ ข้อกลุ่มหรือกลุ่มข้อต่อ
- ความอดทนของกล้ามเนื้อ (Muscular Endurance) ความสามารถของกล้ามเนื้อมัดใดมัดหนึ่งหรือกลุ่มกล้ามเนื้อในการหดตัวซ้ำๆ หรือความสามารถในการคงสภาพการหดตัวครั้งเดียวได้เป็นระยะเวลาที่ยาวนาน
- ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ (Muscular Strength) คือปริมาณสูงสุดของแรงที่กล้ามเนื้อสามารถออกแรงต้านได้ในช่วงการหดตัว 1 ครั้ง
สมรรถภาพทางกลไก (Mortor Fitness) หรือ สมรรถภาพเชิงทักษะปฏิบัติ (Skill – Related Physical Fitness)
- ความคล่องตัว (Agility) ความสามารถในการเปลี่ยนทิศทางการเคลื่อนที่ได้อย่างรวดเร็วและสามารถควบคุมได้
- การทรงตัว (Balance) ความสามารถในการรักษาสมดุลของร่างกายเอาไว้ได้ทั้งในขณะอยู่กับที่และเคลื่อนที่
- การประสานงานระหว่างระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Co-ordination) ความสามารถในการเคลื่อนไหวได้อย่างราบรื่น กลมกลืนและมีประสิทธิภาพซึ่งเป็นการทำงานประสานสอดคล้องกันระหว่าง ตา – มือ – เท้าและอื่นๆ
- พลังกล้ามเนื้อ (Power) ความสามารถของกล้ามเนื้อส่วนของร่างกายในการหดตัวเพื่อทำงานด้วยความเร็วสูง แรงหรืองานที่ได้เป็นผลรวมของ ความแข็งแรง(Strength) และความเร็ว(Speed) ในช่วงระยะเวลาสั้น
- ปฏิกกิริยาตอบสนอง (Reaction Time) ระยะเวลาที่ร่างกายใช้ในการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ
- ความเร็ว (Speed) ความสามารถในการเคลื่อนที่จากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่งได้อย่างรวดเร็ว
จากหัวข้อข้างต้นที่ได้กล่าวมานั้นเป็นเพียงความรู้พื้นฐานและข้อมูลเบื่องต้นที่จะทำให้สุขภาพร่างกายแข็งแรงขึ้นทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความเข้าใจและการฝึกฝนอย่างถูกวิธีตามหลักการคิดโปรแกรมการฝึกในรูปแบบต่างๆ และความรู้เกี่ยวกับสมรรถภาพทางกายนั้นสามารถต่อยอดไปได้หลายอย่างขึ้นอยู่การนำไปปรับใช้ แต่จงอย่าลืมว่าเราใช้ร่างกายทุกวันทั้งวันไม่เว้นแม้แต่การนอนดังนั้นผมอยากให้ทุกคนที่ได้อ่านบทความนี้นำความรู้ไปต่อยอดในสิ่งที่จะทำให้สุขภาพและคุณภาพชีวิตของทุกคนดีขึ้น